Yaşlara Göre Kitap Seçimi Çocuklar için Neden Önemli?
Çocuklarımızın gelişimi için elimizden gelen her şeyi yaparız ve bu gelişimin en önemli parçası ve yol göstericisi kitaplardır. Hepimiz onların, iyi okurlar olmasını isteriz, bu noktada ise kitap seçimleri çok kritiktir.
Yaşlara Göre Kitap Seçimi Kriterleri Neler?
Çocuğun okumayı sevmesi, fikir dünyasının gelişmesi, konuşmasının ilerlemesi ve dünyayı anlamlandırmasında kitap seçimleri çok önemlidir. Bu seçimi yaparken yaşlara göre çok farklı detaylar bulunmakta ve onları yazının devamında inceliyor olacağım. Fakat en temelde , kitap seçimlerinde dört başlık bulunmaktadır: Amaç, İlgi, Anlam, Kelimeler.
Amaç
Kitabı okumamızdaki amaca göre kitapları sınıflandırabilirsiniz. Çocuklara bir şey mi öğretmek istiyorsunuz, keyifli olsun ve eğlensin mi istiyorsunuz, bu gibi soruları kendinize sorarak çocuğunuza kitap alırken bazı sınıflandırmalar yaparak kitap tercihinde bulunabilirsiniz.
İlgi
Çocuğunuz neyden hoşlanıyor, nasıl kitaplardan daha çok zevk alıyor ve hangi kitapları tekrar tekrar okumanızı istiyor, bunları fark edip kitap tercihlerinde bulunabilirsiniz. Yaşı biraz daha büyükse, onunla konuşup neleri daha çok sevdiğini ve farklı kitaplar da okumak isteyip istemediğini sorabilir ve fikrini alabilirsiniz. Onunla beraber kitap seçimlerini yapmak da ebeveyn-çocuk ilişkisini geliştiren önemli bir aktivitedir.
Anlam
Çocuğunuzun okuduğu kitabı anlayabilmesi önemlidir, seviyesine uygun kitapları almak kitaba olan sevgisini artırırken yaşa dikkat edilmeden alınan kitaplar kitaplara karşı bir önyargı oluşurabilir. Bunu anlamanın yolu ise, kitaptan neler öğrendiğini sormak ve kitabı anlatmasını istek olabilir. Kitaplar üzerine konuşmak, çocuğun anlam dünyasını geliştirir.
Kelimeler
Kitaptaki kelimeler, çocuğun kitaba olan bakışını etkilemede etkin rol oynar. Bunu analiz etmek için “Beş Parmak Testi” denilen testi kullanabilirsiniz. Bu testi uygulamak oldukça basit:
Çocuğunuz kitabın herhangi bir sayfasını açsın, tüm sayfayı okusun ama okurken her bilmediği kelimede bir parmağını kelimenin üzerinde tutsun. Eğer hiçbir parmağını koymadıysa ya da yalnızca 1 kelime üzerine koyduysa, kitabın çocuğunuzun seviyesi için uygun olmadığını ve çok basit kaldığını söyleyebiliriz. Eğer iki ya da üç parmak, sayfanın üzerinde kaldıysa, bu kitap çocuğunuz için uygundur. Eğer beş veya daha fazla kelimeyi bilmiyorsa, çocuğun tek başına okuması için zor bir kitap olabilir fakat bu kitaplar, sesli şekilde çocuğa bir büyük tarafından okunduğunda çok verimli olabilir.
Yaşlara Göre Çocuklar için Kitap Seçimi
Şimdi, yaşlara göre kitap seçimi yaparken dikkat etmemiz gerekenlere bakalım:
Bebeklik Dönemleri (0-2 Yaş)
Bebekler daha çok basit nesnelerin resimlerine ilgi duyarlar. Mümkün olduğunca parlak ve renkli resimlere sahip kitapları tercih etmeye çalışın. Yeni doğdukları zaman görüşleri tamamen gelişmemiştir, o sebeple contrast renklerin olduğu kitapları daha çok seveceklerdir.
O yaşlarda bebekler, iyi dinleyicidirler ve basit metinlere ve ritimlere cevap verebilirler.
Sözsüz kitaplar tercih etmek onları kendi hikayelerini yaratmaya zorlar ve hem görsel hem de zihinsel olarak bir teşvik yaratır.
Yırtamayacağı ve rahat oynayabileceği bez kitaplardan daha çok hoşlanırlar. Boyutunun küçük olması, kendilerinin sayfayı değiştirebilmesi ve elinde tutabilmesi için önemlidir.
Okul Öncesi Dönemleri (2-5 Yaş)
Bu yaşlarda, biraz karmaşık olan metinlerle tanışmaya hazırdır çocuk, tekrar eden kelimelere sahip kitaplar tercih edin.
Yine bu yaşlarda, hareket edebilen, açıldığında bir yapı oluşturup onları şaşırtabilen kitaplar tercih edilebilir hem kitaplara olan ilgilerini artıracak ve sağlamlaştıracaktır.
Yine renklerin parlaklığına, çizimlerin dikkat çekici olmasına dikkat edilmelidir. Büyük resimler, boyutları büyük kitaplar tercih edin.
Dinozorlar, trenler, kamyonlar, hayvanlar, farklı böcekler, coğrafya, uzay gibi konularda, onları düşünmeye ve daha çok öğrenmeye teşvik edecek konuları tercih edin.
Erken Okul Dönemleri (5-8 yaş)
Bu yaşlar, çocukların kitaplarla olan bağlarını güçlendirmek için kritik dönemlerdir, çocuklara kitap seçilirken güçlü bir hikayeye sahip ve karakter gelişimine yer veren resimli kitaplar seçin.
Kullanılan kelimelerin, günlük hayatta karşılaştığı veya karşılaşabileceği temel kelimeler olmasına dikkat edin.
Üçüncü sınıfa geçen çocuklar için biraz daha karmaşık hikayeler seçilebilir, bunlarla başa çıkabilir birçok öğrenci. Bazı zorlayıcı kelimelerin metne dahil edilmesi onların dağarcığına katkı sağlayabilir fakat yine de nispeten tanıdık kelimeler olması önemlidir.
Sadece kurgu kitaplarla yetinmek zorunda değil çocuklar elbette, artık bilgilendirici kitaplar da yayımlanıyor. Çocukların ilgilerini çeken konularda, meraklarını gidermek için kitap okumalarına teşvik edin.
Erken sınıflar için çok sayıda bilgilendirici kitap yayınlandı. Bu kurgusal olmayan kitaplar, çocukları ilgilerini çeken konular hakkında okumaya ve karmaşık konular hakkındaki meraklarını gidermeye teşvik eder. Aynı zamanda, bu sayede merak ettikleri konular için kitapların iyi bir yol olduğunu, erken yaşta fark ederler.
Daha Büyük Yaşlar İçin (9+ Yaş)
Çocuğun ilgi alanları ve kişisel tercihlerini dikkate alın, kendi ilgi alanları için kitaplar tercih etmesine izin verin. Beraber bir kitapçıda vakit geçirmek, çok keyifli bir aktivite olabilir. Kitabın yaş seviyesine ve vermek istediği mesajı iyi inceleyin. Kendi fikirlerini empoze eden ya da yanlış ögeler barındırabilir, mümkünse öncesinde kendiniz okuyun ya da kitap üzerine araştırmalar yapın. Kitapları okuduktan sonra da kitaplar üzerine sohbet edin, çocuğunuzun dünyasında okuduğu kitapların doğru yer edindiğinden emin olun.
