Babanın Çocuğun Gelişimine Etkisi
Son yıllarda toplumsal hayatta yaşanan değişimler nedeni ile ailedeki roller de değişim göstermektedir. Çocuğun gelişiminin ve eğitiminin giderek daha önem kazanması baba-çocuk ilişkilerine de olumlu olarak yansımaktadır.
Çocuğun bilişsel, sosyal ve duygusal gelişiminde babanın aile sistemi içindeki rolü annenin rolü kadar önem kazanmıştır. Bunun bir nedeni çalışan annelerin sayısındaki artıştır. Diğer bir etken ise çocuğun aile içindeki rolünün ve anlamının farklılaşması olarak düşünülebilir.
Anneler ve babalar çocuğun gelişimi, eğitiminde günümüzde geçmişe göre çok daha aktif rol almaktadır. Değişen günlük koşullar ebeveynlik becerilerini ve tutumlarını da etkilemektedir.
Baba olmak, geçmiş yıllarda çocuğunu uzaktan sevmek, aileyi geçindirmek, kuralları uygulayan otorite olmak anlamına gelirken günümüzde doğumdan itibaren bebeğin bakımını paylaşan, çocuğu ile birebir zaman geçiren ve arkadaşlık eden ebeveyn olmak anlamına gelmektedir.
Babaların bebeklik döneminden itibaren çocukları ile birlikte vakit geçirmeleri ve doğdukları andan itibaren ilişki kurmaları son derece önemlidir. Ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişki zaman içinde gelişen, zenginleşen bir deneyimdir. Bu ilişki çocuğun tüm gelişim alanlarını etkileyerek hayat boyu devam eder. Çocukların özellikle Bilişsel, Sosyal ve iletişim açısından gelişimlerinde babanın çocuklar üzerindeki etkisi ayrıca bir önem arz eder.
1988 yılında yapılan bir çalışmada, 3-5 yaş arasında akranları tarafından pek ilgi görmeyen çocukların diğer çocuklarla karşılaştırıldıklarında babalarına daha az sevgi gösterisinde bulundukları belirlenmiştir. Bu sonuç, çocuklara babalar tarafından sağlanan uyarıcıların oldukça değerli olduğunu göstermektedir.
Bilişsel Gelişim
Baba ile çocuk arasındaki destekleyici ilişkinin bilişsel becerileri geliştirerek çocuğun okul yıllarındaki akademik başarısını da olumlu olarak etkilediği gözlemlenmektedir. Bebeklik döneminden itibaren çocuğa sağlanan zengin uyaranların zihinsel gelişim üzerindeki etkisi bilinmektedir. Babanın çocuğu ile ilgilenmek için ayırdığı zaman, birlikte yapılan etkinliklerin çocuğa sağladığı zengin ve farklı deneyimler öğrenmeyi ve zekayı destekler.
Babaların çocuklarıyla birlikte kitap okuması, oyun oynaması, filmler ve belgeseller izlemesi, kutu oyunları oynaması, çevre gezileri yapması çocuk ve baba arasında bilişsel ve duygusal gelişimi desteklemektedir.
Peki, babalar çocuklarının bilişsel gelişimini desteklemek için neler yapabilir?
- Çocuklarınızın Çabalarını Övün! Süreç boyunca çocukları desteklemek, onların yeni keşifler yapma isteğini arttırır ve başladıkları işi bitirmelerini destekler.
- Çocukların Keşfetmelerini Sağlayın! Çocuklar Keşfettiği her olaydan bir şey öğrenir ve onu yaşamlarına adapte ederler. Bu sayede öz farkındalıkları gelişir ve çevreyi daha iyi anlayabilirler.
- Çocukların doya doya Oyun Oynamalarına İzin Verin! Çocuklar yaparak yaşayarak ve farklı deneyimlerle bilgileri en iyi şekilde öğrenirler. Farklı deneyimleri sağlamanın en iyi yolu ise oyun ve oyuncaklardır. Bilişsel gelişim alanlarını desteklemek istiyorsanız, oyun ve oyuncaklarını doğru şekilde seçmelerini sağlamalısınız.
- Çocukların çok yönlü düşünmelerini destekleyin. Sebep-sonuç ilişkileri kurarak, problem çözme becerilerini geliştirin.
Sosyal ve Duygusal Gelişim
Babaların çocuklarıyla kurdukları yakın ilişkiler çocuğun duygusal gelişiminde son derece etkilidir. Çocukların benlik algısı, özgüven gelişiminde babadan gelen geri bildirimlerin yapıcı ya da yıkıcı etkileri olabilir. Benlik algısı “kişinin kendi değeri hakkındaki düşünceleri” hayatın ilk yıllarından itibaren öncelikle aileden alınan daha sonraları da sosyal çevre tarafından desteklenen geri bildirimler ile oluşur.
Ailesi tarafından değer gören, kabul edilen, sevilen bir çocuk kendisini değerli hisseder. Bu durum çocuğun benlik algısını olumlu etkiler. Babaların bu noktada da rolleri oldukça önemlidir. Babalar çocuğun dış dünya ile kurdukları ilişkide adeta köprü gibidir. Babanın onayı ve kabulü çocuğa dış dünya tarafından da kabul edildiği, beğenildiği mesajını verir.
Çocuklar babaları ile kurdukları ilişkide babanın davranışlarını, problem çözme becerilerini, olaylar karşısındaki tepki ve tutumlarını anneleri gibi model alırlar. Babası tarafından sevildiğini ve kabul edildiğini hisseden çocuk öğrenmeye ve gelişmeye daha açık hale gelir. Aynı zamanda baba ile kurulan iyi bir ilişki, sağlam bir ruh sağlığının da tamamlayıcısı olmaktadır.
Babayla iyi iletişimin hem çocuklukta hem de yetişkinlikte; ruhsal sorunlara ve sıkıntılara karşı, ruh sağlığı üzerinde koruyucu etkisi bulunmaktadır. Babanın sevgisi ve çocuğuna verdiği güven, psikolojik olarak çocuğun kendini daha güçlü hissetmesini sağlamaktadır. Bu da hayatın içerisinde karşılaştığı problemlerde daha iyi mücadele edebilmesine katkıda bulunur.
Peki, babalar çocuklarının bilişsel gelişimini desteklemek için neler yapabilir?
- Günü konuşun:
Çocuğunuzun sosyal gelişimi için en önemli aktivite ile başlayın. Çocuğunuzla karşılıklı konuşmaya başlamak için asla belirli bir yaşa gelmesini beklemeyin.
- Konuşurken gözlerinin içine bakın:
Ne zaman konuşursanız konuşun, çocuğunuzla göz göze geldiğinizden emin olun. Bunu mümkün olduğunca çok yapın. Çocuğunuz kendisiyle konuştuğunuzu hissedecektir ve zaman içinde birisiyle konuşurken ona bakmanın ne kadar önemli olduğunu öğrenecektir.
- Ona dünyayı gösterin:
Mümkün olduğunca çocuğunuzu dışarı çıkarın. Ona insanları, hayvanları ve çiçekleri gösterin. Eğer komşularla tanışırsa, onlara merhaba demeyi öğretin. Zaman içinde insanları tanımayı öğrenecektir.
- Duygularına saygı gösterin:
Çocuğunuzun tepkilerinden ipuçları yakalamaya çalışın. Bu çocuklarınızın duygusal gelişimi için en iyi aktivitelerden birisidir.
Baba ve İletişim:
Çocuklar anne ile sevgiyi ve güvenmeyi, baba ile de toplumsallaşmayı, yani kurallara uymayı, paylaşmayı ve problem çözmeyi öğrenirler. Baba, çocuğu ile olan ilişkisinde ne kadar aktif olursa, çocuk da başkalarının varlığını o kadar hızlı kabullenmeyi öğreniyor. Bu da toplumsallaşmayı, yani diğer kişilerin varlığının kabulünü ve iletişim kolaylığını sağlıyor. Babanın sevgisi ve verdiği güven, psikolojik olarak çocuğun kendini daha güçlü hissetmesini sağlıyor. Bu da hayatın içerisinde karşılaştığı problemlerde daha iyi mücadele edebilmesine katkıda bulunuyor.
Oysa ki çoğu zaman babalar doğumdan sonraki dönemde bebekleri ile iletişim kurmakta geri planda kalmaktadır. Oysa çocuğun baba ile birebir ilişki kurmaya, baba ile birlikte olamaya ihtiyacı vardır.
İletişimin ve baba-çocuk arasındaki paylaşımın temelleri ne kadar çabuk atılırsa o kadar sağlam ve etkili olur. Özellikle erkek çocuklar baba ile özdeşleştikleri için baba ile geçirilen birebir zamanda çocuklar çok şeyler kazanırlar.Çocuk ile baba arasındaki ilişki ve iletişim zaman ve emek ister. Bebeklik döneminden itibaren bebeğin bakımında rol almak, bebek ile konuşmak, onu yürüyüşe -parka götürmek gibi temel adımlarla işe başlamak gerekir. Sonrasında bebek büyüdükçe, bireysel becerileri geliştikçe birlikte yapılabilecek etkinlikler giderek artacaktır. Bir süre sonra da baba-çocuk arasındaki iletişimi destekleyecek ortak ilgi alanları ilişkiyi destekleyecektir.