Bloom Taksonomisi ve Eleştirel Düşünme
Bloom’a göre, insan öğrenebilme ile ilgili zihinsel donanımlarla doğar ve sınırsız bir öğrenme kapasitesi vardır. Ancak eğitim süreçleri, sistemi bu donanımlarını ne kadarını kullanabileceğini belirler. Bu sebeple, çocuklar uygun öğrenme koşulları sağlandığında kendi öğrenme alanlarına giren hemen her şeyi öğrenebilir. Bloom Taksonomisi, varlıkların basitten karmaşığa ve birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamalı olarak sınıflandırılmasıdır. Program geliştirmede taksonomi, istendik davranışların basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, birbirinin önkoşulu olacak şekilde sıralanmasıdır.
Bloom Taksonomisi’nde eleştirel düşünme becerisi üst düzey beceride yer alıyor. Öğrencilerin üst biliş becerilerini incelemek, onların öğrenmelerini desteklemek için önemlidir. Eleştirel düşünme fikir ve değerlendirmeleri içeren, öğrencilerin öğrenmelerini destekleyen önemli bir düşünme şeklidir. Bununla birlikte, öğrencilerin bu tür düşünme becerilerinin geliştirilmesi öğrenme sürecini kolaylaştırıcı olacağı için gereklidir.
Eleştirel Düşünme herhangi bir konuda yargıda bulunma farklı açıdan soruna ya da olaya bakabilme yetisidir. Bu yetiyi Taksonomi ile her basamakta öğrenci üzerine inşa ederek geliştirir.
Öğrencilerde eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek amacıyla düşünme için gerekli durumlar yoluyla faydacı bir yaklaşım sunmaktadır. İlk durum; hakkında düşünülecek, insan, nesne, durum veya bir sürece sahip olmaktır.
Eleştiri sözcüğü kök olarak; değerlendirme, yargılama ve ayırt etme anlamındadır. Buna göre hem öğretmenin ders ödevlerini değerlendirmesi hem de öğrencinin yaptığı sanatsal çalışmaları, özgünlük adına, diğerlerinden nesnel biçimde ayırt etmesini öğrenmenin yolunun eleştirel düşünmeden geçtiğini söyleyebiliriz. Öğrencinin eleştirel düşünme biçimiyle sanatsal çalışmalara yaklaşması, bu bağlamda, sanat eserinde özgünlüğü aramada çok önemlidir. Böyle bir yaklaşımda başlangıç olarak ilk koşul; eleştiriden çekinmemek, eleştiriye açık olmaktır. Eleştirel düşünme sadece olumsuz olarak düşünülmemelidir. Olumlu yönde eleştirel düşünmeler de vardır.
Bloom Taksonomisinde düşünme basamakları ardışık biçimde birbirinin ön koşulu olarak bulunurlar. Bu çalışma sonunda, resim iş eğitimi öğrencilerin eleştirel düşünme ile yaratıcı düşünme becerileri arasında anlamlı, doğrusal bir ilişki bulunması, Bloom Taksonomisinin kuramsal dayanağının alanda somut karşılığını göstermesi bakımından kayda değerdir. Mevcut sonuç bu bağlamda, ilgili alan yazında, Bloom taksonomisi açısından öğrencilerin düşünme beceri etkileşimlerini inceleyen deneysel çalışma sonuçlarıyla da tutarlıdır.
Yapılan çalışmalarda Bloom taksonomisinde yer alan üst bilişsel düşünme becerilerinin birbirini olumlu yönde etkilediğini bulmuştur.
Sonuç olarak, öğrencilerin Bloom taksonomisinin üst düzey bilişsel düşünsel unsurlarından olan eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme becerilerini ilişkisel bağlamda incelemenin, öğrencilerin bilişsel düşünme gelişimleri açısından önemli bulgular ortaya koyduğunu söyleyebiliriz. Özellikle, resim iş eğitimi öğrencilerin hem bilişsel hem de sanatsal gelişimleri açısından hayati olan yaratıcı düşünmenin geliştirilmesi adına bu çalışmadan elde edilen sonuç önemlidir ve ilgili alan yazına katkı yapmıştır. Bu çalışma sonuçlarına dayanarak, resim iş eğitimi öğrencilerin bilişsel ve sanatsal gelişimine yönelik, yukarıdaki satırlarda değinilen önerilere ek olarak, yeni öğretim yaklaşımları getirilebilir.
Buna göre, Bloom Taksonomisi kuramsal temelinin ilk kez resim iş eğitim disiplininde incelenmesi sonucunda elde edilen bulgu ve ilgili alan yazın doğrultusunda şu önerilerde bulunulabilir:
Öğrencilerin bir sorun karşısında eleştirel düşünme becerilerini geliştirebildiklerinin altını çizmektedir. Eleştirel düşünebilen bireylerin aynı zamanda etkili birer problem çözücü olduklarına dikkat çekmektedir. Eleştirel düşünen bireyler karşılarına çıkan sorun ya da soruyu Taksonomiyi kullanarak kolayca çözümleyebilir ya da fikir yürütebilir. Bloom Taksonomisi ve eleştirel düşünme deyince bizde oluşan Fen ve matematik dersleridir. Tüm bu bilgilerden yola çıkarak, çalışma sonuçlarının da ortaya koyduğu gibi, resim iş eğitimi derslerinde konu bir problem etrafında verilerek, öğrencilerin eleştirel düşünmelerinin motive edilmesi önerilebilir.
Bloom Taksonomisinin kuramsal çerçevesinde, öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin gelişimi onların yaratıcı düşünmelerini de olumlu yönde etkileme beklentisiyle, atölye ders ortamında eleştirel bakışa öncelik verilebilir.
Böyle bir öğrenme ortamında öğrencilerin sanatsal çalışmalarına daha nesnel bakmaları sağlanarak, bilişsel alanda yaratıcılık beceri gelişimlerinin desteklenmesi mümkün olabilir. Ayrıca, çalışmanın ulaştığı sonuçlar açısından, ilgili alanda ileride yapılacak çalışmalar için; Bloom Taksonomisi diğer bilişsel unsurlar arasındaki ilişki düzeylerinin incelenmesi önerilebilir. Bloom Taksonomisi diğer bilişsel unsurları arasındaki ilişki düzeyini motive eden öğretim yaklaşımlarının uygulandığı deneysel çalışmaların yapılması önerilebilir.
Bloom Taksonomisi kuramsal çerçevesi dikkate alınarak, resim iş eğitiminden farklı disiplinlerdeki öğrencileri kapsayan karşılaştırma düzeyinde yapılacak çalışmalar ile sürecin incelenmesi önerilebilir.