Etkili Sınıf Yönetimi Nedir?
Ülkemizde öğretmenler branşlarıyla ilgili üniversitelerden akademik ve pedagojik donanımlarla mezun olurlar. Akademik anlamda en iyi donanımla mezun olan bir öğretmen için dahi ilk sınıf tecrübesini yaşadığı an meslek hayatının en önemli anıdır. Çünkü bir sınıfı orkestra şefi gibi yönetmek deneyim isteyen bir süreçtir.
Sınıf ortamı, öğretmenlerin ve öğrencilerin bireysel, sosyal, duygusal ve eğitsel yönden çok sayıda bilgi ve beceri kazandıkları toplumsal bir mekândır. Bu yüzden öğretmenler her eğitim öğretim yılının başında öğrencilerinin, öğrenme motivasyonunu geliştirecek, pozitif, düzenli, demokratik ve güvenli bir sınıf ortamı oluşturmalıdır.
Etkili Bir Sınıf Yönetimi Nasıl Olmalıdır?
Öğretmen ve öğrenciler sınıf içinde birbirini etkileyen ve birbirlerinden etkilenen bireylerdir. Öğretmenlerin ders içi tutumları, davranışları, değer yargıları, kullandıkları öğretim stratejileri, alanı bilgileri ve rehberlik özellikleri, sınıf yönetimini etkiler. Bununla birlikte öğrencilerin de kişisel özellikleri, derse karşı tutumları, merakları ve davranışları sınıf yönetimine etki eder.
Etkili bir sınıf yönetimi için öğretmen ve öğrencilerin üzerine düşen bir takım sorumluluklar vardır. Bunlar;
1 – Her öğrencinin öğrenme stiline dikkat edilmelidir:
Her öğrencinin öğrenme stili birbirinden farklıdır. Öğretmenler öğrencilerin öğrenme stillerini (Görsel, kinestetik, işitsel, dokunsal vb..) destekledikçe, öğrencilerin ilgisini derse çekmek daha kolay olacaktır.
Öğretmen, öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerini iyi bilmeli, öğrencinin yeterliliklerinin farkında olmalıdır. Ayrıca teknolojinin hızla geliştiği dijital çağda, öğretmenler öğrencilerin öğrenme stiline uygun Web 2.0 araçlarını ders içeriklerine eklemelidir.
2 – Eğitim ortamları öğrenciye göre düzenlenmelidir:
İyi tasarlanmış eğitim ortamları çocukların aktif öğrenmelerini destekler, problem çözme becerilerini geliştirir. Eğitim ortamları, öğrenciyi öğrenme merkezlerinde aktif kılacak şekilde düzenlenmelidir.
3 – Öğretmenler öğrencileriyle pozitif iletişim halinde olmalıdır:
Öğretmenin öğrencisiyle kurduğu sözlü ve sözsüz iletişim, öğrencinin kişilik gelişiminde ve okul başarısında çok etkilidir. Öğretmenlerin öğrencileriyle kurdukları pozitif iletişim sayesinde öğrencilerin problemleri çözmek için daha fazla çaba gösterdikleri görülmektedir. Bununla birlikte iletişim zayıflığı istenmeyen davranışların ortaya çıkmasına ve öğrencilerde motivasyon düşüklüğüne sebep olabilir.
4 – Öğretmen müfredata hakim olmalıdır:
Bir öğretmenin branşında yeterli düzeyde bilgi ve birikime sahip olması sınıf yönetiminde çok önemlidir. Öğretmenin derse geçmeden önce işlenecek konudan öğrencilerini haberdar etmesi ve öğrencilerine konunun hayatta ne işlerine yarayacağını bildirmesi öğrencilerin derse karşı ilgisini arttıracaktır. Öğretmenin öğrencilerine bir sonraki derste işlenecek konuyu bildirmesi öğrencilerin derse hazırlıklı gelmesini sağlayacaktır.
5 – Öğretmen öğrencilerine rol model olmalıdır:
Öğrenciler, öğretmenlerini rol model alıp, öğretmenlerinin tutum ve davranışlarını benimserler. Öğretmenin çalışkanlığı, düzenli olması, insanlarla iletişim tarzı, hareketleri, yaklaşımları öğrenci davranışlarını ve sınıfın iklimini etkilemektedir. Çoğu zaman öğrenciler, öğretmenin ne söylediklerinden çok “ne yaptıklarını ve nasıl yaptıklarını ”örnek alırlar.
6 – Öğretmen derslerde öğrencilerinin dikkatini canlı tutmalıdır:
40 dakikalık ders boyunca öğrencilerin dikkatlerini sürdürmeleri oldukça zordur. Sadece düz anlatım tekniği ile derse devam etmek, öğrencinin dersteki dikkat süresini etkilemektedir. Öğrenme öğrencilerin aktif olarak katıldığı bir derste gerçekleşir. Derslerin görsel, işitsel, dokunsal ve 3 boyutlu içeriklerle desteklenmesi duyu zenginliğini arttıracak ve öğrenme kalıcı hale gelecektir.
7 – Öğretmenler öğrencilerine sevgiyle yaklaşmalıdır:
Öretmen ve öğrenci ilişkisinin öğrencilerin akademik başarısı üzerinde etkisi son derece fazladır. Sınıfa girdiği zaman öğrencilerin gözlerinin içine bakarak onlara değer verdiğini hissettiren bir öğretmenin dersine hiçbir öğrenci ilgisiz kalamaz. Öğrencilerine sevgi ve şefkatle yaklaşan öğretmenlerin dersleri hayat boyu öğrencinin gönlünde yer alır. Sevgi, sınıf yönetiminde öğretmenin elinde adeta bir sihirli değnektir. Öğrencilerle sevgi bağı kurulduğu zaman sınıf yönetimi daha kolay hale gelir.
Dersin Yönetimi ve Sınıf Kontrolü Nasıl Olmalıdır?
Verimli bir eğitim ortamı oluşturmanın temel taşlardan biri, öğretmenin sınıf kontrolünü sağlamasıdır. İyi yönetilen bir sınıfta öğrenciler içten güdülenir ve derslerde daha başarılı olurlar. Öğretmenler sınıfın kontrolünü ele alırken mini bir toplum modeli oluşturmalıdır. Aynı zamanda sınıf kontrolünü kolaylaştırmak için öğretmenlerin öğrenci odaklı bir sınıf düzenlemesi yapması gerekir. Düzenleme yaparken aşağıdaki hususlara dikkat edilirse oldukça keyifli öğrenme ortamları ortaya çıkacaktır.
1 – Sınırları ve kuralları öğrencilerinizle birlikte oluşturun:
Toplumun her alanında düzeni sağlamak için birtakım kurallara ihtiyacımız vardır. Bu kuralları sınıf ortamına da taşımak gerekmektedir. Sınıf düzenini sağlamak için kuralların öğrenciyle birlikte planlanması, öğrencilerin kurallara daha çok uymasını sağlar. Öğrencilerinizle birlikte oluşturulan kurallar sınıfın görünür bir yerinde bulundurulmalıdır.
2 – Öğrencilerinize Problem çözme becerisi kazandırın:
Günümüzde yaşadığı problemi en hızlı ve hasarsız şekilde çözebilen bireylerin hayatta daha başarılı oldukları gözlemlenmektedir. Öğrencilerin değişen ve gelişen hayat şartlarında problem çözme becerilerinin en çok geliştiği yer sınıf ortamıdır.
Her problemin birden çok çözüm yolunun olduğunu öğrenciler sınıf ortamında gözlemlerler. Problemlerin çözüm yollarını öğretmen- öğrenci işbirliği ile aramak sınıf kontrolünü ele almada etkilidir.
3 – Tutarlı olun:
Öğretmen tutum ve davranışlarında ne kadar tutarlı olursa, öğrenciler öğretmenine o kadar güven duyar. Derste yapılmasına izin verilmeyen bir davranışa, başka gün izin verilmesi öğrencilerin kurallara uymadaki istikrarını olumsuz etkiler.
4 – Öğrencilerinize kendilerini iyi hissetmelerini sağlayın:
Öğrenciler, mutlu ve rahat oldukları ortamlarda kendilerini daha iyi ifade ederler. Bu nedenle sınıfta öğrencilerin kendilerini iyi hissedecekleri ortamlar oluşturmakta fayda vardır. Öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştırmak için sınıf içi ilişkilerin düzenlenmesi, zamanın etkili kullanılması öğretme sürecini etkili ve verimli hale getirir.
5 – Sınıfınızda Önleyici Model yaklaşımını benimseyin:
Önleyici tutum, geleceği tahmin ederek , istenmeyen davranış oluşmadan önlemeye dayalıdır. Sınıf içinde de ortaya çıkabilecek bazı sorunları (Örneğin yer düzeni) önceden tahmin edebilen ve önlem alan bir öğretmen, sınıf yönetiminde daha fazla kontrol sağlar. Eğer sınıfta istenmeyen bir davranış varsa, o davranışın pekiştireci de mutlaka sınıfta vardır. Olumsuzluğun üstüne gitmektense o olumsuzluğu ortadan kaldırmak için davranışı etkileyen pekiştireci yok etmek daha faydalıdır.
6 – Ben dilini kullanmaya gayret edin:
Öğrencinin olumsuz bir davranışı karşısında ‘’Sen Dili’’ yerine ’’Ben Dili’’ni kullanmak olumlu davranışın görülme sıklığını arttıracaktır. Örneğin “Ödev yapmıyorsun” demek yerine, “Ödevlerini önemsememen beni üzüyor” veya “ders çalışmadığını düşünüyorum” gibi ifadeler sınıfın kontrolünü sağlamada yardımcı olur.
7 – Öğrencilerinize derslerinizde küçük sürprizler yapın:
Öğrencilerinize küçük sürprizler yaparak onlarla olan bağınızı daha da arttırabilirsiniz. Sınıfta eğlenebilecekleri etkinlikler düzenlemek, hayranı oldukları bir kişiyi sınıfa davet etmek, Sevdikleri bir filmi ya da Youtuber videosunu beraber izlemek, sınıf turnuvaları (Satranç, Voleybol, Futbol vs…) düzenlemek vb..
Sınıf Yönetimi İçin Kitap Tavsiyeleri:
- Öğretmen Olmak Bir Can’a Dokunmak – Doğan Cüceloğlu ve İrfan Erdoğan
- Savaşçı – Doğan Cüceloğlu
- Sınıf Yönetimi – Münire Erden
- Var mı Beni Anlamak İsteyen – Nevzat Tarhan
- Öğretmenim, Lütfen Bu Kitabı Okur musun! – Halil Yılmaz
- Duygusal Zeka – Daniel Goleman