Dünyanın Dikkatini Çeken Eğitim; Finlandiya Eğitim Sistemi

Finlandiya’nın Coğrafi ve Kültürel Yapısı: 

Finlandiya PISA sınavlarından elde ettiği başarılarla dünyanın ilgisini çekmeyi başarmış bir ülkedir. Peki Finlandiya’daki eğitim sisteminin başarısının ardındaki sır nedir?

Finlandiya eğitim sisteminin işleyişine geçmeden önce ülkenin fiziki ve coğrafi özelliklerinden bahsederek yazıma başlamak istiyorum.

Finlandiya Kuzey Avrupa’daki İskandinav yarımadasında, Baltık Denizi kıyısında yer alan bir ülkedir. Başkenti Helsinki’dir. Rusya, Norveç ve İsveç ile komşudur. Avrupa’nın nüfusu en az olan ülkelerinden birisidir. Finlandiya’da nüfusun yaklaşık yüzde 90’ı Fince konuşur.

Finlandiya’nın Rusya sınırı yakınlarında ve kuzey kısmında iklimi oldukça soğuktur. Kışın sıcaklık -20 derecelere kadar düşebilmektedir. Yaz aylarında ise sıcaklık 11-20 derece civarındadır. Finlandiya’da insanların çoğu yaz aylarını göl kenarlarındaki evlerinde geçirmeyi tercih ederler. Finlandiya’da günler oldukça uzun, geceler ise kısa

El değmemiş ormanlara ve muhteşem manzaralı göllere sahip olan Finlandiya’da halk, boş vakitlerinde fiziksel aktiviteler ve yarışmalar düzenler. Göl kenarlarında sık sık doğa yürüyüşleri yapmaktan hoşlanırlar.

Fin halkı genel olarak mütevazı, hoşgörülü, saygılı, dakik ve verdikleri sözü tutan insanlar olarak bilinirler. Kitap okuma alışkanlıkları oldukça yüksektir. Yılda kişi başına düşen kitap okuma oranı ortalama 57 kitaba denk gelmektedir.

Finlandiya’da sosyal hak, güvenlik ve sağlık sistemleri çok gelişmiştir. Sağlık ve bakım hizmetleri konusunda en üst sırada yer alan ülkelerin başında gelmektedir. Birleşmiş Milletler’ in mutluluk endeksinde en mutlu ülkeler arasında Finlandiya başı çekmektedir.

Finlandiya Eğitim Sisteminin Temel Yapı Taşları:

Finlandiya’da çocukların temel eğitime başlama yaşı 7 yaş civarıdır. Zorunlu eğitim ise 9 yıldır.

Aileler çocuklarını genellikle mahallerinde yer alan okullara gönderler. Okul ile ev arası mesafe az olduğundan çocuklar okullarına yürüyerek giderler. Aileleriyle ya da servislerle okula gitmeyen çocuklar böylece bağımsızlığı ve kendilerine güvenmeyi erken yaşlarda deneyimlerler. Bazı kırsal bölgelerdeki okullarda ise öğrencilerin ulaşımları servislerle ve ücretsiz olarak karşılanır.

Finlandiya’da okulların en büyük destekçisi toplumdur. Eğitim sadece okulun ya da öğretmenlerin görevi değildir. Çevrenin eğitimin destekleyicisi olduğu görüşü hakimdir. Böylece Finlandiya’da okullar toplumla iç içe geçmiş ve birbirinden destek alan kurumlar olarak karşımıza çıkar.

Finlandiya’da eşitlik kavramına son derece önem verilir. Bu yüzden eğitim hakkı herkes için eşittir. Finlandiya’da tüm eğitim giderleri (ders materyalleri de dahil) devlet tarafından karşılanır.

9 yıllık zorunlu eğitim döneminde öğrenciler ana dil, sağlık eğitimi, ahlak eğitimi, sosyal bilimler, matematik, fizik, kimya, biyoloji, coğrafya, tarih, beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, el sanatları, ev ekonomisi ve rehberlik alanlardaki dersleri görürler.

Her çocuğun her ders için yüksek başarı gösterme gibi bir zorunluğu yoktur. Öğrenciler, kendi ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda eğitim programlarını oluştururlar. Öğretmenler öğrencileri bilmedikleri ve ilgi duymadıkları bir konu hakkında fikir sahibi olmaya zorlamak yerine, öğrencilere kendi yeteneklerini keşfettirerek ilgi duydukları alanda kendilerini geliştirmeye teşvik ederler.

Finlandiya’da eğitim süresi günde 4 saat olarak belirlenmiştir. 4 saatlik eğitim sürecinde teneffüs süreleri 15 er dakikadan oluşmaktadır. Ders saati uzarsa öğrencilerin teneffüs süreleri de uzatılır. Çocuklar okul saatlerinden geriye kalan zamanlarının büyük bir kısmını, oyun oynayarak ve arkadaşlarıyla vakit geçirerek değerlendirirler. Arkadaşlarla geçirilen bu zaman dilimlerinde çocuklar, çevrede olup bitenlerle ilgili birçok şey öğrenir. Örneğin bir tırtılın koza yapmasını, bir salyangozun izini, bir hayvanın yavrusunu beslemesini gözlemlerler.

Finlandiya’da öğrencilere eğitim hayatlarının ilk altı yılında kesinlikle not verilmez. Çocuklar okullarında 16 yaşına kadar herhangi bir sınavla karşılaşmazlar. Öğrencilerin başarıları, gösterdikleri olumlu davranışlar ve yetenekleri doğrultusunda belirlenir. Fin eğitim anlayışında sınavların öğrencilerin öğrenme heyecanını azalttığı ve strese neden olduğu kanaati yaygındır.

Fin eğitim sistemlerine göre öğrenmenin en iyi yeri okuldur. Bu yüzden ödevler diğer ülkelerdeki öğrencilere verilen ödevlendirmelere kıyasla daha azdır. Örneğin haftada 2-2.5 saat ödev süresi vardır. Bilinenin aksine Finlandiya’da öğrencilere ev ödevi verilmediği iddiası doğru değildir. Öğrenciler okulda yarım kalan projelerini ya da derslerini isterlerse evde tamamlayabilirler. Yani çocuklar ihtiyaç duyarlarsa evlerinde tekrar yapıp ders çalışabilir.

Çocukların fiziksel gelişimlerini en üst seviyede tutmak adına okullarda her türlü sportif faaliyetler mevcuttur. Farklı ve özel yetenekleri olan çocuklar spor ya da sanat gibi branşlarda özel olarak eğitilirler.

Finlandiya’da Öğretmenlik :

Finlandiya da öğretmenlik, en değer verilen meslekler arasında yer alır.

Finlandiya’da öğretmen olabilmek için 6 yıl eğitim almak gerekmektedir. Öğretmen adaylarında sahip olmaları gereken birtakım kriterler mevcuttur. Öğretmenlerin öğrencilerle iyi ilişkiler kurma, çocukların düzeyine inebilme, dünyadaki gelişmeleri takip etme, araştırmacı bir kişiliğe sahip olma, ve empati kurabilme becerilerine sahip olmaları beklenir.

Öğretmen olmak için üniversiteye başvuranların sadece onda biri öğretmenlik hakkını elde edebilmektedir. Öğretmenler üniversiteden en az iki farklı branştan mezun olurlar. Böylece okullarda coğrafya dersi öğretmeninin biyoloji dersine de girebildiği görülmektedir. Bu durum öğretmenlere disiplinler arası ve etkileşimli bir ders işleme kolaylığı sağlar. Buna ilaveten her öğretmenin çift branşa sahip olmaları yanında, yüksek lisans yapmaları beklenir.

Öğretmenler sınıf içinde öğrencilerine sürekli bilgi aktarmak yerine, öğrencilerine rehber olmayı tercih ederler. Öğretim sürecinde öğrencinin aktif olduğu bir sınıf iklimi yaratırlar. Sınıfta öğrenciler kendi öğrenmelerinden sorumludur. Öğrenciler sınıfta ilgi ve ihtiyaçlarına göre istedikleri ders materyallerini kullanabilirler. Sınıflarda dersler daha çok grup çalışması şeklinde işlenir. Öğretmen öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda bireysel çalışmalar da planlayabilir.

Finlandiya’da öğretmenlere eğitim konusunda son derece güvenilir. Öğretmenler ihtiyaca göre müfredatı oluşturmada özerktir. Öğretmenler ders başlamadan önce konunun akış planını ve materyal hazırlığını yaparak sınıfa girerler. Sınıfında uygunsuz bir davranışla karşılaşan öğretmen öğrencilerini uyarırken onların kişisel haklarına saygılıyla yaklaşır. Öğretmenler güler yüzlü ve sevgi dolu olmalarının yanında mesleki bir otoriteye sahiptir. Öğrencilere karşı mesafeyi dengede tutmaya dikkat ederler.

Finlandiya Eğitimine Dair Kitap Önerileri: 

• Eğitimde Finlandiya Modeli, Pasi Sahlberg, Metropolis Yay.

• Beyaz Zambaklar Ülkesinde, Grigory Petrov, Koridor Yay.

• Finlandiya Eğitim Devrimi – Pasi Sahlberg, Sola Unitas Yay.