Kardeşler Arası İletişim Nasıl Güçlendirilir?
Dünyaya gelir gelmez çocuklarla ilişki kuran ilk kişiler anne ve babadır. Hem duygusal, hem sosyal hem de fizyolojik anlamda aileye olan bağlılık hissi doğum öncesi dönemde başlar ve sonraki dönemde de devam eder. Doğan ilk çocuk, dünyayı tek başına tanımaya başlar. Anne kendisine aittir, babanın ilgisi kendisindedir. Dünyaya gelen diğer kardeşle birlikte çocuk kendi aklında bir bilinmezin içine düşeceği için doğal bir kaygı yaşar. Yeni kardeşin varlığına, ilk çocuğu sağlıklı bir şekilde hazırlamak için aile doğum öncesi süreçten hazırlıklara başlamalıdır. Kardeşiyle ilgili olan gelişmelerde büyük çocuk, o anların içine dâhil olmalı ve aitlik duygusunu hissetmelidir.
Unutmayalım ki, kardeşlerin birbirleriyle sağlıklı ve doğru bir iletişim kurmasının en önemli etkeni anne-babanın tutum ve davranışlarından geçmektedir.
Peki çocuklar arasında doğru iletişimi kurmak nasıl mümkün olabilir?
Kardeşler arası iletişimde ihtiyaç ve gereksinimler çocukların sayısına, yaşlarına, çocuklarla geçirilen zamana, çocukların cinsiyetine göre değişebilir. Hal öyle olunca tüm bu değişkenleri dikkate almadan çocuklar arasında eşit davranmak zaman zaman doğru bir yol olmayabilir. Bu nedenle tüm değişkenleri dikkate alarak hak ve ihtiyaç temelli düşünerek adaleti sağlamak gerekebilir. Kardeş olsalar da iki çocuk birbirinin tıpatıp aynısı değildir. Bu durumda her şeyi bireyselleştirmek gerekir. Her biri için bireyselleştirilmiş sevgi, disiplin, eleştiri ve övgü yaklaşımına gereksinim vardır. Çocuklarınızın birbirlerinden farklılıklarını onlara hissettirmeniz gerekir. Bunu yaparken de karşılaştırma ve değerlendirme yapmaksızın doğru yolları kullandığınızda, hem çocuklar birbirinden farklı bireyler olduğunu anlayacaklar hem de farklı yaklaşımınızın onların farklı bireyler olduğundan kaynaklandığını anlamaları kolaylaşacaktır.
Bu durumu bir örnekle açıklarsak; sevgi ihtiyacı tüm çocukların ortak ihtiyacıdır. Biz anne-babalar çocuklarımıza sevgimizi farklı yollarla gösteririz. Bu noktada aynı sevgiyi iki çocuğumuz için aynı şekilde göstermemize rağmen, yani eşit davranmamıza rağmen, çocuklarımızdan biri bundan memnun olmayabilir. Bu durumun oluşması bizi şaşırtabilir. Burada adil davranmak, öncelikle çocuklarınızın sevgi dilini bilmektir. Bir çocuğunuz dokunsaldır ve sarıp sarmalanarak sevildiğini hissederken diğer çocuğunuz ise daha çok hoş sözler duymak ister ve öyle sevildiğini hissedebilir.
Kardeşler arası iletişimi kuvvetlendirmek için öneriler:
1- Her çocuğunuza ayrı zaman ayırın ve kaygılarını dinleyin:
Sadece ona özel, onu dinleyebileceğiniz, onu dikkate alabileceğiniz bir zaman dilimi oluşturun. Bu sayede hem çocuğunuzun gelişimini yakından takip edebilme fırsatı yakalarken hem de temel ihtiyaçlarını anlama şansı bulursunuz.
Çocuklarınızın kaygılarını can kulağıyla dinleyin. Bazen yargılanmadıkları, şefkatli bir ortamda aralarındaki farklılıkları ifade etme ihtiyacı duyabilirler. Bu, şikâyetlerin dinlendiği bir ortam olmamalı
aksine problemin çözme için bir fırsat ortamı olmalıdır. Bu noktada önemli olan çocuğun ailedeki herkesin ciddiye alındığını ve herkesin yararına olan çözümlere ulaşılmaya çalışıldığını fark etmesidir.
2- Çocuklarınızın birlikte oynamasına olanak tanıyan etkinlikler düzenleyin:
Kardeşler arası iletişimi geliştirme konusundaki araştırmalar, çocukların keyif aldıkları etkinlikleri paylaştıklarında daha iyi ilişkilere sahip olduğunu göstermektedir. Yaş farkı çoksa veya sevdikleri ortak faaliyetler azsa, bu faaliyetleri tanımlamak zor olabilir. Ancak buna rağmen her iki çocuğu da ilgilendiren bir şeyler önerebilirsiniz. Örneğin, küçük çocuk dükkân sahibi oyunu oynamak istiyorsa ve büyük de astronot olmak istiyorsa ayda neden mağaza bulunmuyor? Ya da belki de oyun mutfağının tadını çıkarabilir, birlikte sanat yapabilir veya kaleler dikebilirler.
3- Karşılaştırmalardan kaçının:
Çocuklarınızı birbiriyle karşılaştırmak sadece onların kendilerine güvenini zedelemez, aynı zamanda kardeşler arasında adeta bir rekabet ortamı yaratır. Bir çocuğun güçlü ya da güçsüz olduğu alanları kullanarak diğer çocuğunuzu motive etmekten kaçınmak, bu rekabet ortamlarının oluşmasını engeller. Böyle bir karşılaştırma yerine, birbirlerinin özelliklerine değer vermelerine yardımcı olarak birbirleriyle bir şeyler paylaşmalarını sağlayabilirsiniz. Çocukların kendi ihtiyaçlarını ifade etmek ve iki tarafında kazanabileceği çözümleri aramak gibi çocuklara sağlıklı çatışma çözme becerileri kazandırmaya çalışabilirsiniz.
Ayrıca, çocuklarınıza, her çocuğun farklı bir yeteneğinin olduğunun bilinciyle davranmalısınız. Bu durum kardeşlerin birbirlerine daha da yaklaşmasını ve birbirlerine bütünleşmelerini sağlayacaktır. Çocuklarınızın başarılı olabileceği alanları bulmalarına yardımcı olun. Belki müzik ya da resim kursları, tartışma grupları, ekip çalışması ya da herhangi bir başka etkinlik kendilerini bulmalarını sağlayacaktır.
Çocuklarınızı birbirleriyle karşı karşıya getirmek yerine, onları aynı görevde birleştirmek için yollar bulabilirsiniz. Örneğin şöyle diyebilirsiniz: “Sabah 7’de evden çıkmamız gerekiyor, çıkmadan önce odanızı beraber toplamanızı istiyorum, hazır mısınız?”
4- Oyuncakları isimlendirmeyin:
Küçükken, birçoğunuzun sahip olduğu her şeyde adınızın baş harfinin bulunduğunu hatırlayın. Aileniz büyük olasılıkla size bir şey aldığında, kardeşinize de bir şey alırdı ve kavga edilmesinin önüne böyle geçilmeye çalışılırdı. Ancak bu uygulama, aslında, istenenin tam tersine neden olabiliyor. İsimlendirmeye ve sahipliği özendirmeye başladığınızda, kardeşler arasında çatışmalar artabilir. Oyuncakları ya da sahip olunanları isimlendirmek, çocuğun hiçbir şeyi paylaşmayan birisi olmasının yolunu açabilir. Bunun yerine çocuklarınızın oyuncaklarını ortak bir noktada toplayın ve “benim” değil “bizim” demelerini sağlayın. Çocuklarınızın yaşı büyük ise karşınıza alın ve onlara sahip oldukları şeyleri paylaşmalarını istediğinizi anlatın.
5- Onlara ortak alanları olan bir ev sağlayın:
Kişiler arası ilişkiler, birlikte geçirilen zaman ve etkileşimle perçinlenir. Bu nedenle, etkileşimli oyun alanları oluşturmak kardeşler arasında güçlü bir iletişim sağlayacaktır.
Buna örnek vermek gerekirse çocuklarınız arasında “Özel Saat” başlatın. İki çocuğun birlikte vakit geçirebilmesi için günlük on dakikalık bir zaman dilimi belirleyin. Çocukların arasında yaş farkı varsa veya diğeriyle oynamakla daha az ilgileniyorsa bu özellikle faydalıdır. Çünkü zamanı birlikte düzenli rutine oturtunca aralarındaki bağ kuvvetlenecektir.
Çocuklardan biri kötü bir gün geçirdiğinde, ikisini birden sevindirecek bir etkinlik yaratın. Kek yapmak veya ruh halini değiştirmek için spor yapmak gibi. Ayrıca büyük çocuklar küçük çocuklara yatmadan önce kitap okuyabilirler. Bu aralarındaki ilişkiyi kuvvetlendirmek için güzel bir fırsattır.
Bir diğer örnek de, onlara birlikte çizmeleri/boyamaları için büyük bir kâğıt verin. Ya da anneannelerine birlikte bir mektup yazmalarını isteyin. Çocukların rekabet etmekten çok birbirlerine yardım ettiği bir oyun tasarlayın.
Başka bir örnek de çocuklarınızı bir araya getirmek için bir proje hazırlayın. Örneğin, Babalar Günü için babalarına beraber bir kart yapabilirler ya da eğlenceli bir aile gezintisi planlayabilirler.
6- Birbirlerine destek olmalarını sağlayın:
Kardeşleri birbirlerine bakım verecek şekilde destekleyin. Bir çocuğunuz diğer kardeşleriyle beraber oynarken yere düştüğünde ya da yaralandığında, oyunu oynayan herkese oyunu bıraktırın ve zarar gören çocuğa yönelin. Buz ya da yara bandı getirme görevi yaralanmayan kardeş ya da kardeşlerin olsun. Bazen kardeşler yanlışlıkla birbirlerini düşürebilirler ya da zarar verirler. Böyle bir senaryoda da zarar veren kardeşi buna dâhil edin.
Bir diğer konuya gelirsek anne babaların en yaygın hatası, kardeşler arasındaki tartışmalara çok sık ve çok erken müdahale etmeleridir. Erken müdahalelerde çocuklar kendi başlarına uzlaşmayı öğrenemezler. Bırakın çocuklarınız, gerçekten sınır aşmadıkça, bir süre olayı kendileri çözmeye çalışsınlar. Onlara sorunları sözcüklerle çözme ve duygularıyla baş edebilme fırsatı verin.
7- Aile Nezaket Günlüğü oluşturun:
Oluşturduğunuz günlüğün kapağına “Aile Nezaket Günlüğü” yazın. Çocuklarınız arasında nezaketli bulduğunuz davranışları tarihlerine göre günlüğe yazın. “Melis, okuldan getirdiği okuma kitabını okuduktan sonra Deniz ile paylaştı.”, “Bugün markette Mehmet, Sevgi için elma almamızı istedi.” gibi. Bir zaman sonra çocuklarınız, aralarındaki küçük nezaketli davranışları fark edip bunları yazmanız için sizden talepte bulunacaklar. Bu, birbirlerine karşı daha fazla iyilik yapmaları için ilham alacakları bir kaynak olacaktır.
8- İyi Bir Rol Model Olun:
Çocuklarınıza olumlu bir model olun. Çocuklar, kendi hayatlarında onlara sunulan davranışları öğrenirler. Çocuklarınızın birbirine bağırmasını istemiyorsanız siz de bağırmayın. Çocuklarınızın birbirini aşağılamalarını istemiyorsanız siz de sözcüklerinizi dikkatlice seçin. Kendi ilişkileriniz aracılığı ile inanların birbirine nasıl davranması gerektiği konusunda bir örnek oluşturun.
Çocuklar, anne babalar olarak bizim diğer insanlarla olan ilişkilerimizden kibarlığı, iş birliğini, düşünceli, sabırlı, hoşgörülü, takdir edici olmayı ve olumlu iletişim kurmayı gözlemleyerek öğrenirler.
9- Evinizde Rutin Kurallar oluşturun:
Düşünceli ve saygılı olmayı vurgulayan aile kurallarını belirleyin. Evinizde kabul edilebilir ve kabul edilemez davranışları netleştirin. Çocuklar bilinenin aksine adil bir kurallar bütünüyle yaşamayı gerçekten severler. Bazı kurallardan hoşlanmayabilirler ancak tutarlı ve adil olarak uygulanacağınızı bilirlers, saygı gösterirler. Çocuğunuzun kuralları bildiğinden emin olun gerekirse yazın ve herkesin göreceği yere asın. Kurallar evdeki herkes için geçerli açık, net, kısa ve az sayıda olmalıdır.
Örnek: “Birbirimize isim takmak yok, birinin eşyasını izinsiz almak yok.” vb.
10- Çocuklarınızı Övgüyle besleyin:
Çocuklarınız iyi şeyler yaptığında onları övün. Çocuklar anne babalarının ilgisini çekmek için her yolu denerler. Önemli nokta, çocukların iyi davranışlarını, birbirlerine saygılı olmalarını, özenli hareketlerini fark edip takdir etmektir. Sizin övgüleriniz, onları iyi davranışları seçmek için her şeyden daha fazla çaba sarf etmelerini sağlayacaktır. Aralarındaki anlaşmazlıkları, kendi başlarına başarıyla çözdükleri zaman, onları övmek için en uygun zamandır.